Δυο χιλιάδες χρόνια πριν οι Κινέζοι ανακάλυψαν ένα από τα πιο χρήσιμα αντικείμενα όλων των εποχών, το χαρτί. Σε πρωτόγονη μορφή, φτιαγμένο από ίνες μπαμπού, το 800 μ.X. το μυστικό τους πέρασε στα χέρια τον Αράβων και μετά το 1000 στα χέρια των λαών της Μεσογείου.
Οι πρώτες χαρτοβιομηχανίες του δυτικού κόσμου «γεννήθηκαν» τον Μεσαίωνα στο Φαμπριάνο της ιταλικής επαρχίας Μάρκε, όπου επισκεφθήκαμε το Μουσείο Χαρτιού και Υδατογραφημάτων.
Εκεί, σε χώρους που χρονολογούνται από το 1300 μ.X. αλλά διατηρούνται σε άριστη κατάσταση, μας ξενάγησε η Claudia Crocetti.
Η παραγωγή γινόταν από παλαιά ρούχα. Τα χώριζαν ανά χρώμα, τα κομμάτιαζαν με ειδικά μαχαίρια και ύστερα τα έβαζαν σε ένα πρωτοποριακό για την εποχή μηχάνημα, το οποίο λειτουργούσε με νερό βάζοντας μπρος ένα σύστημα με ξύλινα σφυριά, τα οποία χτυπούσαν τα κομμάτια των υφασμάτων έως ότου το μείγμα γίνει χυλός.
Μετά βύθιζαν στο μείγμα μια ξύλινη κορνίζα που είχε ένα μεταλλικό λεπτό πλέγμα, έπαιρναν την ποσότητα που χρειάζονταν για το απαιτούμενο φύλλο χαρτιού και κοσκίνιζαν με κινήσεις ώστε να πηγαίνουν παντού και ομοιόμορφα οι ίνες.
Αναποδογύριζαν το νωπό χαρτί σε υφάσματα και με μια πρέσα στράγγιζαν μέχρι να φύγει όλο το νερό. Στην τελική φάση άπλωναν τα φύλλα ακριβώς όπως σε μια απλή μπουγάδα.
Όμως αυτό το χαρτί δεν ήταν καλό για γραφή λόγω της απορροφητικότητάς του. Για τον λόγο αυτό ο Φρειδερίκος ο Β’ απαγόρευε με νόμο τη χρήση του για δημόσια έγγραφα εκτός αν ήταν αξιόπιστη περγαμηνή.
Οπότε οι κάτοικοι του Φαμπριάνο εφηύραν ένα τζελ που διατηρούσε τη λευκότητα και έκανε αδιαπέραστη τη μελάνη. Σιδέρωναν το χαρτί με μια βαριά σφραγίδα ώστε να γίνει λεία η επιφάνεια και ήταν έτοιμο για όλη την Ευρώπη.
Τον 13ο αιώνα οι μεγάλοι δάσκαλοι εφηύραν το υδατογράφημα για να αποφύγουν την αντιγραφή του φημισμένου πια χαρτιού του Φαμπριάνο.
Σήμερα διάφορα καταξιωμένα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο χαρτί για πτυχία, περγαμηνές ή διακρίσεις ερευνητών και επιστημόνων σε χειροποίητο χαρτί με το προσωπικό τους υδατογράφημα, το οποίο παράγουν παιδιά που αγαπούν αυτή την παράδοση αιώνων και τη διατηρούν ώς τις μέρες μας μέσω των μαθημάτων που παρέχουν στα εργαστήρια του μουσείου.
Χάρη σε αυτές τις ανακαλύψεις σήμερα παράγεται το λευκό χαρτί των χαρτονομισμάτων του ευρώ, το οποίο είναι καθαρό βαμβάκι.
Στο Φαμπριάνο επίσης γίνεται το υδατογράφημα που διακρίνεται κόντρα στο φως και η ενσωμάτωση του λεπτού μεταλλικού νήματος ασφαλείας που κάνουν το χαρτονόμισμα δύσκολο στην πλαστογράφηση.
Στη συνέχεια το χαρτί καταλήγει σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου τυπώνουν χρωματιστά σχέδια, ολογράμματα, ανάγλυφα, μικροτυπογραφικά στοιχεία, τα οποία επιβεβαιώνουν την αυθεντικότητά τους.
Το Μουσείο σε συνεργασία με τη Βενετσιάνικη Ένωση Ζωγράφων Υδατογραφίας «Associazione Acquarellisti Veneti» διοργανώνει διαγωνισμούς και φιλοξενεί μια διεθνή Μπιενάλε με τους καλύτερους ζωγράφους ακουαρέλας-υδατογραφίας, στους οποίους χορηγεί το χειροποίητο χαρτί του. Στον φετινό διαγωνισμό συμμετέχει και ο Έλληνας ζωγράφος Γιώργος Πολίτης. Η ξενάγηση μας πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο 2018.
