Συνέντευξη: Δέσποινα Μονογιού
Γεννήθηκε στην Αγγλία και μετακόμισε με την οικογένειά του στον Καναδά τη δεκαετία του 60. Η δουλειά του είναι μια θεραπευτική διαδικασία, τόσο για τον ίδιο όσο και για τον θεατή. Πάντοτε αποτελούσε διέξοδο από οδυνηρές αναμνήσεις και αβάσταχτα συναισθήματα.
Οι ψηφιακές του εικόνες, τις οποίες δουλεύει σε πρόγραμμα 3D λογισμικού, αποτελούνται από ένα μείγμα συστατικών όπως πόνο, φόβο, σεξουαλικότητα και ταμπού.
Ένας πολύ γνωστός και ταπεινός καλλιτέχνης με πολλές ανά τον κόσμο ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στο ενεργητικό του.
“Γεννήθηκα στο Λονδίνο, Αγγλία, στις 26 Οκτωβρίου το 1958, ο νεότερος από τα τέσσερα παιδιά, και προς έκπληξη των γονιών μου, γεννήθηκα σκύλος”. Γιατί σκύλος κύριε Caesar; Και πως θα περιγράφατε τη ράτσα σας;
Το πιθανότερο είναι να είμαι κοπρίτης. Γεννήθηκα το 1958, τη χρονιά του σκύλου. Έζησα σαν σκύλος σε μια οικογένεια λύκων και δέχτηκα μια τέτοια ζωή, όπως την αποδέχονται και οι σκύλοι. Αυτό που αγαπάω στα ζώα αυτά είναι η ευγένεια, η καλοσύνη τους, η προθυμία τους να ρεζιλευτούν αλλά και να σε υπερασπιστούν χωρίς δεύτερη σκέψη, θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο, όταν χρειαστεί. Ισορροπούν τη βία και την ευγένεια καλύτερα από κάθε είδος στη γη και αισθάνομαι πως έχουμε πολλά να μάθουμε από αυτά.
Πολλά είναι αυτά που έχετε κατορθώσει από τότε που ήσασταν στο Τορόντο, νέος και ανήσυχος να περπατάτε με μια στρατιωτική φιγούρα ονόματι Stanley Mulver γύρω από τον λαιμό σας, η οποία σας υπενθύμιζε τι είδους άνθρωπος θα θέλατε να γίνετε μεγαλώνοντας. Πιστεύετε ότι η ζωή σας βασίστηκε στον στόχο εκείνο, έστω ασυνείδητα;
Όντως! Έκανα μεγάλη προσπάθεια για να είμαι ένας καλός άνθρωπος και πρέπει να αποδεχτώ το γεγονός ότι η παιδική μου ηλικία ήταν μια προσπάθεια για να με μετατρέψει σε ένα τέρας. Από τότε που ήμουν αρκετά νέος, είχα μια συγκεκριμένη και ξεκάθαρη ιδέα για το τι είδους άνθρωπος ήθελα να γίνω, κάτι για το οποίο προσπαθώ ακόμη και σήμερα, αλλά και μέχρι να πεθάνω.
Όχι μόνο είχατε μια δύσκολη παιδική ηλικία αλλά έχετε επίσης βιώσει περιστατικά παιδικής κακοποίησης, χειρουργικής ανακατασκευής και ψυχικών ασθενειών κατά τη διάρκεια της 17χρονης απασχόλησής σας στο “Τμήμα Τέχνης και Φωτογραφίας του Νοσοκομείου για Άρρωστα Παιδιά” στο Τορόντο. Αποτέλεσε η τέχνη ένα καταφύγιο για εσάς;
Νομίζω πως, από όσο θυμάμαι την τέχνη δημιουργίας εικόνων, ήταν και είναι ακόμη μια διαδικασία που δεν διαφέρει πολύ από αυτήν του ημερολογίου. Είναι για μένα ένας τρόπος καταγραφής σκέψεων και συναισθημάτων, συνειδητών και υποσυνείδητων, για ‘ασφαλή φύλαξη’, για ‘αυτοεξέταση’, για τη διεργασία τους. Θεωρώ πως ο γραπτός λόγος είναι περιοριστικός, ενώ η εικόνα, το χρώμα, η σύνθεση εκφράζουν αισθήματα και συναισθήματα με έναν πιο ζωντανό τρόπο. Μικρός είχα ανακαλύψει από νωρίς πως μπορούσα να σχεδιάζω παράθυρα προς έναν άλλο κόσμο, ή να δραπετεύω σε πιο ασφαλή μέρη και να κρύβω ακόμη και στοιχεία του εαυτού μου σε αυτά, μέσα από βιβλία με εικόνες. Εκεί μπορούσα να κρύβω και να κλειδώνω την αθωότητά μου, τις αδυναμίες μου και τους φόβους μου. Και μετά να επιστρέφω για να αντιμετωπίσω τον αληθινό κόσμο της παιδικής μου ηλικίας, ξέροντας πως ένα μέρος μου ήταν για πάντα προστατευμένο.
Καίγατε ζωγραφιές σας από τότε που ήσασταν παιδί στην Αγγλία. Πρόκειται για κάποια διαδικασία κάθαρσης και ένας τρόπος να εξαφανίσετε άσχημες καταστάσεις;
Μερικά πράγματα που βλέπουμε και βιώνουμε είναι πολύ δύσκολο να τα χειριστούμε, ειδικά για ένα παιδί. Ανέπτυξα έναν τρόπο για να μετατρέπω εμμονικές και δύσκολες αναμνήσεις σε εικόνα και, κάνοντας αυτό, άφηνα τον εαυτό μου να υπομένει αυτό που δεν μπορούσε να αντέξει. Συχνά έκανα και κάποια ιεροτελεστία για το κάψιμο της εικόνας όταν τελείωνε ο σκοπός της, όχι για να εξαφανίσω την ανάμνηση αλλά για να την απελευθερώσω. Η τελετουργία έχει μια θεραπευτική ικανότητα που μας βοηθάει να αφήνουμε κάτι να φύγει. Μια μέρα, όλοι θα γίνουμε σκόνη και στάχτες και εγώ επιλέγω να φαντάζομαι πως το καλύτερό μας κομμάτι θα μείνει για πάντα, κατά κάποιον τρόπο.
Τα έργα σας είναι συγκινητικά, καθώς και “ενοχλητικά” και σουρεαλιστικά. Τι αντίκτυπο θέλετε να έχουν οι εικόνες πληγωμένων παιδιών στον θεατή;
Το να έχεις βιώσει ο ίδιος το τραύμα ως παιδί και, ακολούθως, να αντικρίζεις τέτοια παιδιά καθημερινά στη δουλειά μπορεί να είναι αφόρητο. Δημιουργώ εικόνες στο μυαλό μου για έναν κόσμο στον οποίο τα παιδιά αυτά είναι ασφαλή και για μέρη στα οποία κανένας ενήλικας ή καμία πράξη δεν μπορεί να πληγώσει αυτά τα παιδιά ξανά. Οι φιγούρες μου είναι αρχέτυπα πνευματικής θεραπείας και ανάπτυξης, για να υπενθυμίζουν σε μένα και στους άλλους ότι η ζωή είναι ένα δώρο το οποίο πρέπει να εκτιμούμε. Αυτό μας υπενθυμίζουν τα παιδιά αυτά.
Θεωρείτε πως τα παιδιά ως θεατές είναι πιο καλοί αποδέκτες όσον αφορά τις σουρεαλιστικές εικόνες;
Τα παιδιά δημιουργούν ελεύθερα χωρίς να τους ανησυχεί τι θα σκεφτούν οι άλλοι και έχουν μια εκπληκτική ικανότητα να δημιουργούν από το τίποτα, κόσμους του μυαλού. Πιστεύω πως το μυαλό ενός παιδιού είναι πιο ανοιχτό και πιο δεκτικό σε όλα τα πράγματα και ο σουρεαλισμός αποτελεί μια καθημερινότητα για αυτά. Θυμάμαι την πρώτη φορά που είδα το χιόνι, πως σκέπαζε τον κόσμο σε ένα λευκό παγωμένο στρώμα. Τόσα πολλά πράγματα είναι σουρεαλιστικά για τα παιδιά και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μέσα στον καθένα μας ζει πάντα ένα παιδί που έμαθε να περπατάει, να μιλάει και να προσαρμόζεται στον κόσμο. Κατά πολλούς τρόπους, ο ενήλικας άνθρωπος στέκεται στους ώμους αυτού του μικρού προγόνου. Αυτό το παιδί μέσα μας είναι τα θεμέλια αυτού που είμαστε σήμερα.
Αισθάνομαι πως τα όρια μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού διασταυρώνονται στη δουλειά σας. Για παράδειγμα, παιδιά με αγγελικά πρόσωπα εμφανίζονται ως κυνηγοί, να γεννούν, να αιμορραγούν, να είναι ερωτικά κατά κάποιον τρόπο. Τι συμβολίζει αυτό το πάντρεμα;
Οι εικόνες είναι ουσιαστικά η αυτοπροσωπογραφία του εαυτού μου όπως τον αντιλαμβάνομαι, οι δικές μου αναμνήσεις και συναισθήματα. Στον κόσμο που δημιουργώ, μπορώ να προσθέσω στοιχεία σε διαφορετικές δόσεις και δεν κάνω πίσω όσον αφορά τα συστατικά, ακόμη κι αν αυτά είναι άβολα. Δεν έχω άλλη επιλογή, παρά να παρουσιάσω την αλήθεια της μνήμης μου και τα στοιχεία της δικής μου ιστορίας. Οπωσδήποτε υπάρχει κάποια ιστορία στον κόσμο μου και αυτή η αφήγηση χρησιμοποιεί συνειδητά και ασυνείδητα στοιχεία, με έναν προσωπικό τρόπο, για να προκαλέσει συναισθήματα, τόσο σε εμένα όσο και στους άλλους, με τρόπο όμως που η δική μου ερμηνεία μπορεί να μην μοιάζει καθόλου με αυτήν άλλων.
Θα συμφωνούσατε πως ο σουρεαλισμός δεν είναι πια τόσο δυσνόητος όσο ήταν, ενδεχομένως, στα χρόνια του Νταλί; Υπάρχει θα λέγατε κάποια ανάγκη για ρεαλισμό στις μέρες μας; Υπάρχει κάποια βαθύτερη ανάγκη για την πραγματοποίηση του ονείρου; Ή για την ευθύτητα των πραγμάτων;
Δεν πιστεύω πως η τέχνη πρέπει να είναι δυσνόητη. Για μένα, η τέχνη έχει να κάνει περισσότερο με το συναίσθημα και λιγότερο με την ερμηνεία. Όλοι γνωρίζουμε πως ένα έργο τέχνης μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε, χωρίς να χρειάζεται κάποια εξήγηση από κάποιον άλλο. Αυτό που εξετάζω εγώ είναι τα αισθήματα που προκαλεί η τέχνη σε εμένα και μόνο σε εμένα. Βρίσκω το μυαλό μου να σκέφτεται και να ονειρεύεται με βάση κάτι που οι άλλοι ονομάζουν ‘σουρεαλιστικό’, αλλά για μένα είναι σύνηθες να βλέπω τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο.
Τα όνειρα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μας καθώς περνάμε ένα υπερβολικά μεγάλο μέρος του χρόνου μας σε αυτή τη ζωή ονειρεύοντας. Είναι ο τρόπος επικοινωνίας του υποσυνείδητου μυαλού μας με τον συνειδητό εαυτό μας. Πάντα υπήρχε μυστήριο στα δικά μου όνειρα και ήταν ένα μέρος στο οποίο επέστρεφα που δεν είχε καμία σχέση με τον κόσμο αυτό.
Για μένα δεν είναι πολύ σημαντική η πραγματοποίηση του ονείρου καθώς αυτό που πρέπει να εξετάζεται είναι το συναίσθημα που προκαλούν τα όνειρα.
Πολλές ναυτικές αναφορές εμπεριέχονται στη δουλειά σας. Τι αντιπροσωπεύουν;
Πάντοτε είχα την αίσθηση πως πλέω στη θάλασσα του υποσυνείδητου. Εξερευνώ τα βάθη της και επαναφέρω θησαυρούς του παρελθόντος μου, που επέπλεαν στον ωκεανό για αρκετό καιρό. Πάντα με έλκυε η ναυτική ζωή του 18ου αιώνα και αναρωτιέμαι αν έχω ζήσει κάποια προηγούμενη ζωή την εποχή εκείνη.
Ποια πράγματα/παράγοντες/άνθρωποι στη ζωή σας, σας έχουν βοηθήσει να περάσετε στην αντίπερα όχθη και να ζείτε μέσα σε εκείνα τα ‘παράθυρα’ που ως παιδί θα χαρακτηρίζατε ως χαρά, ασφάλεια, ζεστασιά;
Όταν ήμουν 15 χρονών γνώρισα τη γυναίκα μου Michiko, η οποία έχει την ικανότητα να φέρνει νηνεμία εν μέσω καταιγίδας. Μαζί της αισθάνομαι πως μπορώ να καταφέρω πολλά πράγματα και να δω τον κόσμο μέσα από τη σταθερή και επικεντρωμένη της ύπαρξη. Η Ιαπωνική της κουλτούρα έχει γίνει μέρος της ζωής μου και με βοηθάει δίνοντάς μου ισορροπία.
Οι άνθρωποι πέφτουν και χρέος τους είναι να σηκώνονται ξανά. Τι είναι αυτό που σας αφυπνίζει και, επιπλέον, έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια;
Πάντα βρίσκομαι σε μια διαδικασία αυτοβελτίωσης. Σε μια διαδικασία παρατήρησης όλων των πτυχών του εαυτού μου και του κόσμου γύρω μου και μιας βελτίωσης από μέσα προς τα έξω. Έτσι ώστε να κάνω τον κόσμο λιγάκι πιο ευχάριστο και να αποτελώ μέρος της λύσης για ένα πιο ζωντανό μέλλον. Τον αγαπώ τον πλανήτη αυτό και θα ήθελα το καλύτερο γι’ αυτόν. Έχω μια δυνατή πίστη πως οι δημιουργικές ιδέες δημιουργούν μια στέρεα πραγματικότητα.
Website: http://www.raycaesar.com/
Απαγορεύεται η χρήση των έργων του καλλιτέχνη για όποιο σκοπό χωρίς την έγκριση του ίδιου του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης παραχώρησε τα έργα του μόνο για τη συνέντευξη του.
