Μυρτιά Ηρακλείου: Ανακαλύψτε το Χωριό του Νίκου Καζαντζάκη και το Μουσείο του Μεγάλου Συγγραφέα
του Γιώργου Αλεξανδράκη
(Φωτογραφίες + Κείμενο)
Το ταξίδι μου με έφερε λίγο έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης, σε ένα μέρος που οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα πλέκονται με την ιστορία. Βρέθηκα στη Μυρτιά, το ορεινό χωριό μόλις 15 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου, που παλαιότερα ήταν γνωστό ως Βαρβάροι. Όμως, αυτό το μέρος για μένα δεν ήταν ποτέ τυχαία επιλογή. Εδώ, στην καρδιά της Κρητικής γης, έχω περάσει όλα μου τα καλοκαίρια και τις γιορτές με τον παππού Αντώνη, τη γιαγιά Σοφία και τη θεία μου Ελένη. Αυτοί οι άνθρωποι με έμαθαν να αγαπώ τη γη που πατούσα, να νιώθω την ιστορία και την παράδοση που αναδύεται από κάθε πέτρα και σοκάκι.
Στη Μυρτιά, μπορεί κανείς να βρει το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, αφιερωμένο στον μεγάλο Κρητικό φιλόσοφο και συγγραφέα. Πατρογονικό χωριό του Νίκου Καζαντζάκη. Ένα χωριό με βαθιές ρίζες στην ιστορία, που όμως, όπως όλα, άλλαξε με τον καιρό. Ο καταστροφικός σεισμός που έπληξε την Κρήτη με επίκεντρο το Αρκαλοχώρι, άφησε πληγές. Κάποια σπίτια που κάποτε ήταν γεμάτα ζωή, σήμερα στέκουν άδεια και ρημαγμένα, με σοκάκια που άλλοτε γέμιζαν με γέλια και συζητήσεις των ηλικιωμένων. Πλαστικές καρέκλες και ψάθινες, άνθη βοκαμβίλιας και λουλούδια που αγκάλιαζαν τους τοίχους. Τώρα, μερικές από αυτές τις εικόνες έχουν ξεθωριάσει. Ευτυχώς όμως αυτό το χωριό καλά κρατεί.
Παρόλο που η Μυρτιά έχει αλλάξει, η ζεστασιά των ανθρώπων της παραμένει. Οι χαιρετισμοί στο δρόμο είναι ακόμα ζωντανοί. Ακόμα κι αν δε σε γνωρίζουν, θα σε καλημερίσουν, θα σε καλωσορίσουν. Αυτή είναι η ευτυχία της Κρητικής γης, αυτή είναι η δύναμη των μικρών χωριών που δεν χάνεται ποτέ. Είναι εικόνες που αγγίζουν την ψυχή και σε κάνουν να νιώθεις πως, παρά τις αλλαγές, η καρδιά αυτού του τόπου χτυπά με την ίδια θέρμη.
Καθώς περπατώ στους δρόμους του χωριού, οι μνήμες με πλημμυρίζουν. Συναντώ ηλικιωμένες γυναίκες, καθισμένες στην άκρη του δρόμου, να συζητούν τα νέα τους και να παρατηρούν τους περαστικούς. Είναι εικόνες γνώριμες, μα σπάνιες πια. Ο χρόνος τις λιγοστεύει, όπως κάνει και με τις στιγμές που αφήνουμε πίσω. Όμως η Μυρτιά, μικρή σε έκταση αλλά γεμάτη δυνατότητες, μπορεί να ανθίσει ξανά, να γίνει ένας ιστορικός τόπος με αισθητική και ζωντάνια, αν το θελήσουν οι άνθρωποι που την καθοδηγούν.
Δεν είναι μόνο το φυσικό τοπίο και τα γραφικά σοκάκια που με καθηλώνουν. Είναι και οι τοπικές επιχειρήσεις που προσφέρουν ζωή στο χωριό, προσελκύοντας επισκέπτες από κοντά και μακριά. Το καλοκαίρι, το χωριό γεμίζει από τουρίστες που θέλουν να γνωρίσουν την αυθεντική Κρήτη, να επισκεφτούν το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη και να περπατήσουν στα στενά του χωριού.
Όμως, υπάρχει κάτι ακόμα που θέλω να μοιραστώ. Μια μικρή παράκληση προς όλους. Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο η κρητική λύρα και τα έθιμα. Είναι και ο σεβασμός προς τα ζώα. Το να προστατεύουμε τα ζώα είναι η μεγαλύτερη απόδειξη πολιτισμού. Οι επισκέπτες που έρχονται δεν θέλουν μόνο να δουν τα αξιοθέατα, αλλά και να αισθανθούν την ανθρωπιά και τη φροντίδα που προσφέρει αυτός ο τόπος.
Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη
Πέρα από τα συναισθήματα, η Μυρτιά παραμένει ένα μέρος που αξίζει να ανακαλύψεις. Το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, που ιδρύθηκε το 1983 από τον σκηνογράφο Γιώργο Ανεμογιάννη, είναι ένα μοναδικό κόσμημα. Με προσωπικά αντικείμενα και κειμήλια, δίνει στους επισκέπτες την ευκαιρία να κατανοήσουν καλύτερα τον στοχαστή και συγγραφέα που ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, αλλά πάντα κουβαλούσε την Κρήτη στην καρδιά του.
Ο Γιώργος Ανεμογιάννης, θεατρικός σκηνογράφος και ενδυματολόγος, είχε διαβάσει την ιδιόχειρη διαθήκη του Νίκου Καζαντζάκη στο Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου, όπου ο συγγραφέας εξέφραζε την επιθυμία του να δημιουργηθεί ένα μουσείο στο πατρικό του σπίτι, ή έστω μια αίθουσα αφιερωμένη στο έργο του. Μια τέτοια αίθουσα υπήρξε, αλλά δεν ικανοποίησε τον Ανεμογιάννη, που ένιωσε πως αυτό δεν ήταν αρκετό για έναν συγγραφέα με το παγκόσμιο κύρος του Καζαντζάκη.
Έτσι, πήρε την απόφαση να προσφέρει το δικό του πατρικό σπίτι, στη Μυρτιά, για να γίνει το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη. Χάρη σε αυτή τη γενναιόδωρη προσφορά, το μουσείο ιδρύθηκε το 1983, με τα εγκαίνια να πραγματοποιούνται παρουσία της εμβληματικής Μελίνας Μερκούρη, τότε Υπουργού Πολιτισμού. Αυτό το γεγονός σηματοδότησε μια σπουδαία στιγμή για τον πολιτισμό, και το μουσείο συνεχίζει να τιμά τον μεγάλο Κρητικό συγγραφέα έως σήμερα.
Μια επίσκεψη στη Μυρτιά είναι μια βουτιά στην ιστορία και στις μνήμες, αλλά και μια ευκαιρία να δεις από κοντά πώς η παράδοση και το παρόν μπορούν να συνυπάρξουν. Είναι ένας τόπος που, αν και μικρός, κουβαλά μεγάλο βάρος και ομορφιά, και σου υπενθυμίζει πως το πραγματικό μεγαλείο βρίσκεται στα απλά πράγματα.
